Meeste kleine beursvennootschappen nog steeds geen IAF

Meeste kleine beursvennootschappen nog steeds geen IAF

Robert Bogtstra en Remko Renes onderzoeken de manier waarop Nederlandse beursvennootschappen invulling geven aan een Internal Auditfunctie (IAF). Uit tussentijdse onderzoeksresultaten blijkt dat het overgrote deel van de kleinere beursfondsen in 2016 niet beschikt over een volwaardige IAF. Dat is in strijd met vereisten die onder meer uit de nieuwe Corporate Governance Code voortvloeien.

“Veel bestuurders en commissarissen van kleine beursfondsen zien kennelijk niet dat een internal audit-functie bijdraagt aan lange termijn waardecreatie van de organisatie. Gelukkig zien we begin 2017 ook positieve ontwikkelingen.

Herziene Corporate Governance Code
Dat internal audit een belangrijke rol heeft, werd onlangs nog eens bevestigd door de herziene Nederlandse Corporate Governance Code die vorig jaar is gepresenteerd. Een belangrijk speerpunt daarin is lange termijn waardecreatie. Om die belofte te kunnen waarmaken is het nodig om bewuste afwegingen te maken over risico’s op basis van een adequaat risicobeheersingssysteem. Daar komt ook internal audit prominent naar voren als ‘bondgenoot in governance’ die onder meer de opzet en werking van dat systeem beoordeelt.

Situatie eind 2014
Maar hoe is het eigenlijk gesteld met de internal audit-functie bij Nederlandse beursgenoteerde vennootschappen per eind 2016? De situatie per eind 2014 kennen we van een onderzoek van Nyenrode in opdracht van de Monitoring Commissie Corporate Governance Code. In totaal gaven 31 vennootschappen (41 procent van de respons) aan dat ze eind 2014 niet beschikten over een internal audit-functie. Het hebben van een internal audit-functie was daarmee één van de meest niet-nageleefde principes van de vorige corporate governance code.

Het ging destijds om een formele toetsing, hetgeen betekent dat ervan uit is gegaan dat de gevraagde informatie (in de vorm van antwoorden op survey-vragen) juist is. Voor een materiële toetsing is het aanvullend nodig om te beoordelen in welke mate beursvennootschappen invulling geven aan de algemeen geldende kenmerken van een effectieve internal audit-functie, zoals bijvoorbeeld door het Instituut voor Internal Auditors (IIA) is bepaald.

Black box
De feitelijke situatie van internal audit is daarmee eigenlijk nog grotendeels een black box: we weten er niet zoveel vanaf. Opmerkelijk is wel dat de cijfers destijds lieten zien dat 45 procent van de small caps en 32 procent van de lokale fondsen over een internal audit-functie beschikt. Erg hoge percentages die indruisen tegen de inzichten en ervaringen van veel insiders in deze wereld.

Bovendien speelt er ongetwijfeld ook nog een definitiekwestie mee. Wat wordt eigenlijk verstaan onder een ‘internal audit-functie’? Veel bestuurders en commissarissen weten eigenlijk niet wat internal audit is of zou kunnen zijn. Een effectieve internal audit-functie kan er zelfs voor de ene organisatie anders uitzien dan voor de andere.

Situatie eind 2016: eerste onderzoeksresultaten
Daarom gaan we in ons huidige onderzoek dieper in op het functioneren van internal audit bij beursvennootschappen. We willen zo goed mogelijk inzicht krijgen in de situatie per eind 2016 en hebben in de aanloop naar de afronding van ons onderzoek (juni 2017) inmiddels wat eerste resultaten:

  • Alle AEX-vennootschappen beschikken per 31 december 2016 over een internal audit-functie. in enkele gevallen gaat het echter om functies van zeer beperkte omvang. In ons verdere onderzoek kijken we hoe men, met zo’n kleine bezetting, dan een beeld krijgt van het gehele risicobeheersingssysteem (in binnen- en buitenland) van de betreffende vennootschap.
  • De grote meerderheid (>85 procent) van de AMX-organisaties beschikt ultimo 2016 ook over een internal audit-functie, waarbij de vraag is of sprake is van een ‘volwaardige’ functie volgens bijvoorbeeld de definitie van het IIA. Die twijfel wordt groter wanneer vennootschappen aangeven dat de “control-organisatie internal audit erbij doet” of “we hebben deze functie uitbesteed”. Naar onze mening kan outsourcing in bepaalde gevallen een oplossing zijn. Indien dit in de praktijk gebeurt rijst wel de vraag: wat wordt dan exact uitbesteed en naar wie?
  • Dan de small caps. Eind 2016 beschikt daar slechts een handjevol bedrijven over een internal audit-functie en het gaat daarbij vooral om financiële instellingen voor wie wet- en regelgeving en de Code Banken dat verplicht stelt. De cijfers van het onderzoek uit 2014 waren destijds inderdaad erg rooskleurig.
  • Bij de lokale fondsen tenslotte is het zoeken naar een speld in een hooiberg naar een internal audit-functie.

Samenvattend betekent dit dat het overgrote deel van de kleinere, maar wel beursgenoteerde bedrijven eind 2016 geen internal audit-functie heeft. Dat is opmerkelijk in het licht van de redenering waarmee we dit artikel begonnen: een internal audit-functie draagt bij – of is essentieel – in het realiseren van lange termijn waardecreatie voor de organisatie. Klaarblijkelijk denken bestuurders en commissarissen van veel bedrijven daar anders over.

Veel gebruikte argumenten om af te zien van de internal audit-functie zijn dat de organisatie “te klein is” of “zo eenvoudig dat het niet nodig is”. Beide argumenten zijn ons inziens weinig steekhoudend. Maar zelfs al zijn ze kleiner of eenvoudiger, juist in dergelijke situaties zijn prima oplossingen mogelijk om op een goede manier in de internal audit-functie te voorzien. Een kleine/minder complexe organisatie is toch ook makkelijker te auditen?

Bij een beursvennootschap vervult de internal audit-functie een cruciale rol in het corporate governance-systeem van checks and balances. Zowel bij grote als kleine vennootschappen is een effectieve invulling van die functie belangrijk.(1)

Waarschijnlijker is dat bestuurders en commissarissen de waarde ervan onvoldoende inzien of hierover nog niet goed hebben nagedacht. Het zou dan ook helpen als we konden aantonen dat een goede internal audit-functie inderdaad bijdraagt aan lange termijn waardecreatie.

Toch zien we recent ook positieve ontwikkelingen. Zo heeft ForFarmers per januari 2017 een internal auditor benoemd en hebben Sligro Food Group en Brunel International aangegeven om in de loop van 2017 een internal audit-functie in te richten.

Later dit jaar presenteren wij de resultaten van ons onderzoek en adviezen hoe de kloof tussen de herziene Corporate Governance Code en de praktijk kan worden gedicht.”

(1) Zie ook: Beginselen voor ondernemingsbesturing, organisatie-inrichting en risicobeheersing, NBA en IIA Nederland, december 2015

Bron: Accountant

Bron: https://www.iia.nl/actualiteit/nieuws/meeste-kleine-beursvennootschappen-nog-steeds-geen-iaf

Scroll to Top